Ðề phòng một vài tương tác thuốc bất lợi thường gặp

Tương tác thuốc là tác động qua lại giữa các thuốc xảy ra trong thân thể khi dùng đồng thời dẫn đến những đổi thay về tác dụng dược lý hoặc độc tính.

Sự tương tác có thể làm giảm hoặc mất tác dụng của nhau hoặc làm tăng độc tính của thuốc với cơ thể. Ngay cả với những thuốc thông dụng, nếu không lưu ý cũng có lẽ sẽ xảy ra các tương tác bất lợi…

Phong kham da khoa quoc te Ho Chi Minh địa chỉ chữa nam khoa phụ khoa bệnh xã hội uy tín.

Dùng nhiều thuốc cùng nhóm: Tăng cả tác dụng chính và tác dụng phụ

Loại thuốc phổ biến nhất mà mọi người đều cần dùng đến đó chính là một vài thuốc hạ sốt, giảm đau, kháng viêm: Paracetamol có tên gọi khác là acetaminophen.

Trên thị trường, loại thuốc chứa hoạt chất này có nhiều tên thương mại khác nhau. Khi người mắc bệnh bị sốt đã uống thuốc chứa acetaminophen, nhưng nghe ai đó nói dùng thêm viên sủi chứa paracetamol mới nhanh hết sốt, vậy là lại dùng thêm viên thuốc sủi nữa, mà không biết hai loại thuốc này là một, dễ dẫn đến quá liều.

Paracetamol là một thuốc nói chung an toàn, nhưng khi dùng quá liều có khả năng gây ngộ độc, chủ yếu là gây hoại tử tế bào gan và độc với thận.

bệnh nhân đang dùng thuốc điều trị đau đầu chứa aspirin, lại dùng thêm biệt dược chữa trị thống kinh chứa diclofenac, hay đang dùng thuốc chứa hoạt chất ibuprofen điều trị đau khớp, nghe mách thuốc diclofecnac tốt hơn lại dùng thêm...

những chất gốc có trong một số biệt dược nói trên đều thuộc nhóm giảm đau, kháng viêm không steroid, có tác dụng phụ gây viêm da bao tử. Khi dùng trùng lặp coi như đã dùng một liều kháng viêm không steroid gấp đôi, tác dụng phụ sẽ hợp sức tăng lên mạnh, có lẽ sẽ gây xuất huyết bao tử.

Dùng nhiều loại thuốc cùng lúc dễ gây một số tương tác bất lợi.

Việc dùng thuốc cùng nhóm gây một số tương tác bất lợi cũng dễ xảy ra khi dùng một vài kháng sinh cùng nhóm: Khi bị nhiễm khuẩn hô hấp cấp nặng, người bị bệnh đã được tiêm gentamycin, người bị bệnh muốn khỏi nhanh, tự ý uống thêm kanamycin.

Đây là hai loại thuốc kháng sinh cùng thuộc nhóm aminosid. Đúng ra, dùng gentamycin đúng liều đã đủ nồng độ cần thiết nhằm mục đích là tiêu diệt vi rút. Việc dùng thêm kanamycin là không cần thiết mà lại làm tăng tác dụng phụ gây độc đối với tai. Người nhiễm bệnh có lẽ sẽ bị suy giảm thính lực, nếu nặng có thể gây điếc không hồi phục.

Dùng thuốc có cùng tác dụng, nhưng lại đối kháng nhau

Đây là tình huống dễ xảy ra khi dùng thuốc chữa ho và dị ứng. Chả hạn như người bị bệnh bị ho có đờm, đang uống acetylcystein là thuốc có tác dụng làm giảm độ quánh của đờm và tạo thuận lợi để có thể tống đờm ra ngoài khi ho khạc.

Khi dùng thuốc, người mắc bệnh sẽ ho tăng lên - đây là phản xạ tốt sau khi dùng acetylcystein vì đờm bị thuốc làm loãng ra sẽ được một số cơn ho đánh bật ra khỏi đường hô hấp.

Nếu không ho hoặc giảm khả năng ho thì đờm loãng ứ trong phế quản sẽ cản trở hô hấp, nhiều trường hợp phải hút đờm ra. Thế nhưng khi thấy ho tăng lên, người nhiễm bệnh nghĩ là mình không hợp thuốc này, nên còn ho nặng hơn, vậy là tự ý dùng thêm thuốc giảm ho dextromethorphan.

Khi dùng chung hai thuốc này với nhau, thì thuốc long đờm acetylcystein sẽ bị mất tác dụng. Trong khi đờm bị acetylcystein làm loãng ra đang cần ho để tống ra ngoài thì dextromethorphan lại kìm hãm phản xạ ho, khiến lượng đờm đọng lại trong một số phế nang sẽ nguy hại hô hấp và chứng ho sẽ càng nặng hơn.

Sự phối hợp này có thể rất nguy hiểm cho trẻ nhỏ vì những bé chưa biết khạc, đờm nhớt sẽ ứ lại không thoát ra được khỏi đường hô hấp, sẽ làm tắc và nhiễm khuẩn nặng hơn.

Điều này cũng xảy ra tương tự khi dùng acetylcystein cùng chlorpheniramin. Chlorpheniramin là loại thuốc kháng histamin, chống dị ứng, đồng thời cũng được phối hợp với các thành phần khác trong viên thuốc trị biểu hiện ho và cảm lạnh.

Trong thời gian chữa trị bằng acetylcystein, bệnh nhân không được dùng đồng thời các thuốc giảm ho hoặc bất cứ thuốc nào làm giảm bài xuất phế quản. Vì dùng thuốc như vậy sẽ công nhau, hai tác dụng của thuốc đối kháng nhau và giảm tác dụng của nhau.

Trong khi acetylcystein đang làm loãng đờm thì chlorpheniramin lại làm tác dụng ngược lại là giảm tiết dịch và quánh đờm lại. Như vậy, cùng là thuốc có công dụng giảm ho nhưng tác dụng trên phế quản lại đối kháng nhau, khiến thuốc sẽ mất tác dụng, không mang lại hiệu quả đưa ra cách chữa.

Dùng đồng thời các thuốc khác nhóm đưa ra cách chữa bệnh nhưng cùng tác dụng

Thường gặp tương tác này khi người bệnh đang dùng thuốc chữa bệnh mãn tính lại dùng thêm thuốc chữa bệnh cấp tính khác. Điều này dễ xảy ra trong một số trường hợp:

người nhiễm bệnh đang dùng thuốc hạ áp huyết nhóm ức chế men chuyển lisinopril, lúc bị bí tiểu lại dùng thêm thuốc lợi tiểu spironolacton. Hai thuốc này đều cùng giữ kali, chúng giao kèo với nhau làm tăng mức kali máu lên quá ngưỡng an toàn, gây bất lợi cho tim mạch.

bệnh nhân đang dùng chất ức chế đông máu phòng ngừa nghẽn mạch warparin, lúc bị đau khớp lại dùng thêm kháng viêm không steroid (aspirin) cũng có tác dụng ức chế đông máu. Dùng 2 loại thuốc này làm tăng việc chống đông máu, gây chảy máu.

Dùng một vài thuốc có tương tác về dược lý

Tình huống khác, người bị tăng áp huyết đang dùng thuốc chứa nifedipin nhằm mục đích là kiểm soát huyết áp. Lúc bị ho lại dùng thêm biệt dược có chứa pseudoephedrin, phenylpropanolamin hay lúc bị hen lại dùng thêm thuốc giãn phế quản ephedrin. Pseudoephedrin, ephedrin, phenylpropanolamin là một số thuốc cường giao cảm làm tăng áp huyết, đảo ngược tác dụng hạ áp huyết của adalat.

người bị bệnh Parkinson đang dùng levodopa, khi mất ngủ lại dùng thêm thuốc ngủ chlordiazepoxid thì thuốc ngủ này lại đối kháng lại làm giảm tác dụng của levodopa